In 2023 heeft bijna 81% van de Nederlandse bevolking naar eigen zeggen tenminste één keer de tandarts bezocht. Gemiddeld deden deze tandartsbezoekers dat 4,2 keer (CBS). Deze gegevens van het CBS zijn verzameld via een gezondheidsenquête.
Bron: CBS
Overigens wordt het percentage tandartsbezoekers wat vertekend doordat er ook mensen zijn met een volledig kunstgebit (de zogenoemde edentaten) die niet of nauwelijks meer bij de tandarts komen. Dit valt ook op te maken uit het afnemend tandartsbezoek op oudere leeftijd, met name van de groep van 80 jaar en ouder. Zie voor schattingen van het percentage dentate en edentate personen in de bevolking Eigen tanden en kiezen.
Het is belangrijk dat ouders met hun kinderen, liefst na de doorbraak van het eerste tandje maar in elk geval vanaf 2 jaar, regelmatig naar de tandarts (of mondhygiënist) gaan. Volgens bovenstaande CBS-gegevens was dit in 2023 voor 62,9% van de 2- en 3-jarigen het geval. In de leeftijdsgroepen van 4 tot en met 11 jaar en van 12 tot en met 17 jaar zijn volgens deze gegevens bijna alle kinderen en jeugdigen (respectievelijk 94,4% en 92,9%) in 2023 bij de tandarts geweest.
Voor alle jeugd tot 18 jaar worden de kosten van tandheelkundige zorg vergoed vanuit de basisverzekering (zie Zorginstituut Nederland). Vanaf 18 jaar moet men hiervoor zelf betalen of een aanvullende verzekering afsluiten. In de leeftijdsgroepen vanaf 18 jaar lag het tandartsbezoek lager.
De instantie Vektis is opgezet door de gezamenlijke zorgverzekeraars ten behoeve van een gestroomlijnd declaratieverkeer. De database van Vektis bevat alle declaratiegegevens in de zorg, waaronder die over het tandartsbezoek van jeugdigen tot 18 jaar.
Blijkens de meest recent beschikbare gegevens over 2021 ligt het tandartsbezoek voor jeugdigen feitelijk lager dan zoals dit naar voren komt uit CBS-gegevens. De staafdiagram laat dit zien. Zo is in 2021 voor 43,4% van de 2- en 3-jarigen een periodieke controle bij de tandarts gedeclareerd, terwijl volgens de gegevens van het CBS 64,2% van deze leeftijdsgroep in dat jaar de tandarts zou hebben bezocht.
Bron: CBS / Vektis
Op basis van de beschikbare gegevens van het CBS over het tandartsbezoek van de bevolking is een overzicht gemaakt van de ontwikkelingen in de afgelopen decennia, waarbij deels ook onderscheid kan worden gemaakt naar verzekeringssituatie (vóór de stelselwijziging van 2005) en gebitssituatie (tot en met 2009). Zie hiervoor de bijdrage Tandartsbezoek in de afgelopen decennia nader bezien. Zie ook een infographic in het NTVT van juli/augustus 2023.
Uit bovengenoemde gegevens van het CBS over zorggebruik valt ook op te maken hoeveel mensen jaarlijks de orthodontist bezoeken. Een infographic in het NTVT van december 2020 laat de ontwikkeling hierin zien tussen 2014 en 2019, voor enkele leeftijdsgroepen. In de samenvatting Bezoek aan de orthodontist wordt hier nog wat nader op ingegaan.
Angst kan een belemmering zijn om naar de tandarts te gaan. In 2009 werd geschat dat ongeveer een kwart (24%) van de Nederlandse bevolking hier in meerdere of mindere mate last van heeft. Zie hiervoor het artikel Ziektelast en kwaliteit van leven bij patiënten met en zonder extreme angst voor tandheelkundige behandelingen.
In een onderzoek door TNO onder volwassenen in 2013 werd gevraagd of zij angst hadden voor de tandarts. Zie het beknopte overzicht van de uitkomsten met betrekking tot ‘angst voor de tandarts’ uit de TNO-publicatie Gebit fit 2013.
Een infographic in het NTVT van november 2022 laat de beschikbaarheid in Nederland zien van erkende tandartsen angst-begeleiding.
Maar ook kwetsbaarheid, met name bij ouderen, kan er de oorzaak van zijn dat men niet meer naar de tandarts gaat. Bijvoorbeeld omdat logistieke problemen (vervoersafhankelijkheid van een mantelzorger) dat lastig maken. Volgens gegevens van Vektis woonden in 2020 547 duizend kwetsbare ouderen thuis. Zij zijn aangewezen op mondzorg in een algemene of geriatrische praktijk. Op basis van de Vektis-gegevens en de verwachte bevolkingsontwikkeling kan een prognose worden gemaakt van de toename van kwetsbare ouderen. Zie de infographic hiervan in het NTVT van oktober 2022.
Enkele gegevens over gezondheid en zorggebruik in 2023 worden gepresenteerd in het overzicht Nederlandse bevolking: gezondheid en zorggebruik. Zie ook de infographic hiervan in het NTVT van november 2019 (met gegevens over 2018).
In ‘De mond niet vergeten!‘, een samenwerkingsverband van de KNMT, NVM-mondhygiënisten, de ONT en V&VN, wordt gewerkt aan de bereikbaarheid van mondzorg voor thuiswonende kwetsbare ouderen.
Multimorbiditeit is het voorkomen van twee of meer – vaak chronische – aandoeningen bij dezelfde persoon. Met name bij ouderen is de prevalentie naar verhouding hoog: om en nabij de 52% in de leeftijdsgroep van 60 tot en met 64 jarigen, 73% van de groep van 70 tot en met 74 jaar, en zo’n 91% in de groep van 85 jaar en ouder. Hierover zijn enkele gegevens gepresenteerd in een infographic in het NTVT van mei 2020. Tandartsen hebben hiermee immers te maken bij hun zorgverlening aan ouderen. Zie voor meer informatie de samenvatting Multimorbiditeit naar leeftijd.