Een goede mondverzorging is noodzakelijk voor het behouden van een gezond gebit. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om twee maal daags tanden poetsen en het gebruik van interdentale reinigingsmiddelen als dental floss (tanddraad) en tandenstokers. Maar ook het beperken van het aantal eet- en drinkmomenten per dag. Verder is het van belang om niet te roken. In zijn algemeenheid worden al deze gedragingen wel ‘preventief tandheelkundig gedrag’ genoemd. Zie ook allesoverhetgebit, de patiëntenwebsite van de KNMT.
Met enige regelmaat deed TNO Gezond Leven in de afgelopen decennia epidemiologisch onderzoek naar dit preventief tandheelkundig gedrag van de bevolking. Hierin kwamen bovengenoemde aspecten aan de orde.
Het meest recente onderzoek onder kinderen en jeugdigen dateert van 2017. De tabel toont hiervan enkele uitkomsten, preventief tandheelkundig gedrag blijkt te verschillen naar sociaal-economische achtergrond (SES).
| lage SES | hoge SES | ||
|---|---|---|---|
| 5-jarigen | tandenpoetsen >= 2x per dag | 67% | 77% |
| eet- en drinkmomenten <=7x per dag | 84% | 94% | |
| ontbijten elke dag | 89% | 97% | |
| tandartsbezoek (controle) 2x per jaar | 71% | 80% | |
| 11-jarigen | tandenpoetsen >= 2x per dag | 78% | 86% |
| eet- en drinkmomenten <=7x per dag | 85% | 93% | |
| ontbijten elke dag | 88% | 94% | |
| tandartsbezoek (controle) 2x per jaar | 91% | 91% | |
| 17-jarigen | tandenpoetsen >= 2x per dag | 68% | 80% |
| eet- en drinkmomenten <=7x per dag | 67% | 80% | |
| ontbijten elke dag | 66% | 80% | |
| tandartsbezoek (controle) 2x per jaar | 86% | 89% | |
| 23-jarigen | tandenpoetsen >= 2x per dag | 60% | 70% |
| eet- en drinkmomenten <=7x per dag | 78% | 78% | |
| ontbijten elke dag | 64% | 70% | |
| tandartsbezoek (controle) 2x per jaar | 70% | 60% |
Bron: TNO
Met betrekking tot het preventief tandheelkundig gedrag van volwassen dateren de meest recente onderzoeksgegevens uit 2013. Een verslag van de uitkomsten hiervan is te vinden in de TNO-rapportage Gebit fit. Zorginstituut Nederland bracht onder meer hierover het Signalement mondzorg 2014 uit.
Verder wordt in deze onderzoeken gevraagd naar angst voor de tandarts, als een belemmerende factor voor tandartsbezoek. Zie hiervoor Tandartsbezoek.
In de genoemde TNO-onderzoeken wordt niet alleen gekeken naar het preventief tandheelkundig gedrag maar ook naar het gebit. Zie hiervoor Gebitsgezondheid.
Voor de jeugd wordt in een richtlijn van het KIMO de inzet op preventie aanbevolen. Het Ivoren Kruis ontwikkelde hiervoor de methode Gewoon Gaaf. Zie een infographic in het NTVT van mei 2022, die een overzicht geeft van het aantal praktijken waarin volgens deze methode wordt gewerkt. En de samenvatting Gewoon Gaaf-praktijken.
Het gebruik van genotsmiddelen en drugs kan een negatieve invloed hebben op de mondgezondheid. Zie een infographic in het NTVT van maart 2023 hierover. In de samenvatting Middelengebruik door volwassenen wordt hierop uitgebreider ingegaan.
Tandartsen kunnen in de mond tumoren signaleren. Een infographic in het NTVT van maart 2024 toont de ontwikkeling van de incidentie van mondkanker. In de samenvatting Incidentie van mondkanker in de bevolking wordt hierop nader ingegaan.